• PDHJ Hato’o Relatoriu Final no Rekomendasaun Husi Rejultadu Investigasaun kona-ba Violasaun Direitus Humanus no Violasaun Governasaun Di’ak Hamutuk 73

    Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) hanesan Ins tituisaun Nasional Independente ne’ebe iha kna’ar importante atu proteje no promove direitus umanus no promove boa governasaun. To’o iha fulan Jullu 2015 PDHJ públika ona relatoriu investigsaun ho rekomendasaun hamutuk 73. Relatoriu refere kompostu husi kazu violasaun direitus umanus 33 no kazu violasaun governasaun di’ak hamutuk 40. Kazu refere PDHJ liu husi Diresaun Direitu Umanus, Departamentu Investigasaun finaliza relatoriu final investigasaun no rekomendasaun kona-ba violasaun direitus umanus hamutuk kazu 7 no relatoriu badak hamutuk 26. Relatoriu no rekomendasaun Provedor hato’o ona ba instituisaun respondente hodi implementa tuir sira-nia kompetensia.

    Instituisaun ne’ebé PDHJ hato’o ona rekomendasaun ba kazu violasaun direitus umanus mak hanesan:

    1. Ministériu Administrasaun Estatal (Diresaun Nasional do Desenvolvimentu Comunitária e Apoiu Sucos (DNDCAS) kazu 1
    2. Ministeriu Edukasaun (Inspectora Geral Ministeriu Edukasaun kazu 1
    3. Komando Jeral PNTL-Departamentu Justisa-PNTL hamutuk kazu 5, no kazu refere kopia mos ba Ministeriu Interior.

    Husi kazu 7 refere PDHJ rekomenda hotu ba Ministeriu Públiku hodi halo prosesu krime.

    Tipu violasaun direitus umanus mak hanesan direitu ba liberdade, integridade no seguransa spesifikamente tortura ka tratamentu kruel, la’os umanu no degradante (Taklu) no detensaun arbitraria. Iha mos violasaun governasaun la di’ak maka mosu ilegalidade formal no administrasaun la di’ak (sistema kontrolu disiplina la eifikas).

    Investigasaun kazu violasaun governasaun di’ak, PDHJ liu husi Diresaun Boa Governasaun, Departamentu Investigasaun hato’o ona relatoriu ho rekomendasaun ba kazu hamutuk 40. Relatoriu refere kompostu husi:

    1. Relatoriu final investigasaun no rekomendasaun hamutuk 14
    2. Relatoriu final no sujestaun hamutuk 16
    3. Relatoriu badak hamutuk 10.

    Ministeriu no Instituisaun ne’ebé simu rekomendasaun kompostu husi:

    1. Ministériu Solidariedade Sosial (MSS) hamutuk 19
    2. Ministério Administrasaun Estatal hamutuk 18
    3. Ministério Edukasaun hamutuk 3
    4. Komisaun Funsaun Públika hamutuk 4.

    Tipu violasaun governasaun di’ak ne’ebé akontese mak hanesan, mal-administrasaun hamutuk 20, sees husi poder 7 no ilegalidade 3.

    Dili, 31 Jullu 2015

    Dr. Silverio Pinto Baptista

    Provedor