• PDHJ Lansa Relatoriu Monitorizasaun Distribuisaun Hand Tractor ba Munisipiu Alvu

    Dili : 22 Marsu 2019, Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) liu husi Diresaun Fiskalizasaun no Rekomendasaun realiza atividade enkontru públiku lansamentu relatoriu monitorizasaun distribuisaun hand tractor ba Munisipiu alvu sira mak hanesan Munisipiu Baucau, Bobonaro, Ermera, Manatuto, Manufahi, Viqueque no RAEOA, iha salaun Biblioteka PDHJ-Caicoli-Dili.

    Provedora Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), Dra. Jesuina Maria Ferreira Gomes, iha ninia abertura hateten katak, tuir estatuto Provedoria Lei nú. 7/2004 hateten katak, Provedor iha knár importante tolu mak atu halo. Knár hirak ne’e, mak hanesan Investigasaun, Promosaun no ida mak Fiskalizasaun. Iha estatuto lei nú. 7/2004, artigu 24 koalia kona-ba kompetensia Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça atu halo fiskalizasaun no atu fó rekomendasaun.

    Fiskalizasaun liu husi monitorizasaun halo ba autoridade públika nomos reprezentante estadu ne’ebé hala’o knár liga ba aspetu direitus umanus no boa governasaun. Bazeia ba mandatu legal ne’e, mak iha tinan 2018, PDHJ liu husi Diresaun Fiskalizasaun no Rekomendasaun halo monitorizasaun ba iha polítika husi Ministériu Agrikultura no Peskas (MAP) kona-ba distribuisaun hand tractor ne’ebé komesa husi tinan 2004 to’o tinan 2017.

    Provedora esplika katak, liu husi monitorizasaun ne’e, hare liu husi aspetu rua mak hanesan aspetu direitus umanus no aspetu governasaun di’ak. Husi aspetu governasaun di’ak nian hare kona-ba kontrolu ne’ebé liga ba kategoria administrasaun la di’ak, ne’ebé hare ba kontrolu ida ne’ebé implementasaun polítika ne’e no mos hare kona-ba parte legalidade liga ho polítika fahe hand tractor ne’e, no aspetu direitus umanus hare liu kona-ba diretu ekonomia, sosial no kultura.

    Objetivu husi monitorizasaun ne’e, liu-liu atu hare kona-ba jestaun distribuisaun hand tractor, liga ba prosedimentus, manutensaun, konbustivel no mos liga ba grupo agrikultures ne’ebé MAP forma ona, depois husi parte monitorizasaun sira halo monitorizasaun kona-ba servisu extensionista sira nian kada sukus.

    Provedora hatutan katak, ho limitasaun orsamentu no tempu mak, Provedoria foti deit sampel iha Munisipiu 6 no RAEOA hodi halo monitorizasaun, ne’ebé kombre Posto Administrativu hamutuk 23 no Suku hamutuk 68. Respondente sira ne’ebé tama iha Provedoria nia monitorizasaun mak grupo agrikultures, responsabel grupos, responsabel MAP nivel Sukus, Posto Administrativo, Munisipiu to’o iha nivel Nasional no metodu ne’ebé Provedoria halo liu husi entrevista, rekolha dokumentus no mos observasaun direta.

    Ho rezultadu moniotrizasaun, PDHJ indentifika problemas balun mak hanesan la iha Standarizasaun Prosedimentus Operasional (SOP) atu regula mekanismu oinsa fahe hand tractor husi nasional to’o iha suku, la iha sistema kontrolu ne’ebé di’ak ba distribuisaun, la iha baze de dadus ida atu rejista makina ne’ebé diak hela ho makina sira ne’ebé a’at ona, la iha linha kordenasaun di’ak entre extensionista Sukus no Munisipiu, ladun funsiona ho di’ak servisu inspesaun Ministériu nian.