• servisu movel pdhj, komunidade kestiona folin fos ne’ebé karun tebes

    Data, 10-03-2011

    Provedor de Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) kontinua hala’o servisu movel iha Maliana hanesan iha Lolotoe, Bobonaro no Balibo iha loron 7-9 Marsu 2011

    Dr. Sebastião Dias Ximenes, Provedor hateten katak “ programa movel nu’udar kontinuasaun servisu movel ne’ebé PDHJ hala’o ona iha distritu Oecuse no Lautem. Liu husi servisu movel ne’e PDHJ hakarak hakbesik-an ba komunidade sira. Liu husi programa ne’e iha edukasaun publika no komunidade sira hato’o sira-nia keixa direkta ba PDHJ kona-ba iha indikasaun violasaun direitus umanus no mal administrasaun. Programa hakbesik-an ba komunidade ne’ebé Provedor Dr. Sebastião Dias Ximenes tun direta  lori mós ekipa monitorizasaun no ekipa  investigasaun”.

    Iha Provedor nia intrevensaun fó korajen nafatin ba komunidade sira atu la bele tauk hato’o keixa ba PDHJ kuandu sira haree no hetan katak iha indikasaun violasaun direitus umanus no mal administrasaun ne’ebé hala’o husi autoridade sira hanesan lider komunitaria sira, membrus PNTL, F-FDTL, funsionáriu públiku, guarda prizaun sira.

    Alien ida ne’e Provedor mos husu ba komunidade sira hodi tau matan emprezáriu sira kuandu hala’o projeitu ruma iha sub distritu, sukus to’o aldeia sira tenke ho profesionalismu no nasionalizmu hodi hala’o projeitu hodi nune’e projeitu sira tenke iha kualidade. Tanba projeitu hirak ne’ebé hala’o ida ne’e povo mak benefisiáriu nune’e povu presiza haree kualidade projeitu no montante osan hira mak hala’o projeitu ne’eb’e iha, nune’e bainhira povu haree projeitu sira la iha kualidade ida ne’e komunidade iha direitu atu hato’o keixa ba PDHJ.

    Liu husi programa movel ne’e komunidade sira kestiona liu-liu kona-ba projetu bee mos ne’ebé hala’o la iha kualidade no komunidade balun la hetan bee mos, fos ho marka MTCI ne’eb’e oras ne’e sira la hetan maske iha fos marka seluk hanesan globus, AAA no fos marke seluk maibé komunidade sira la bele sosa tanba folin fos karun ho presu $ 26 ba leten ho kilograma 30. Tuir komunidade sira ida ne’e karun tanba sira nia rendimentu la to’o atu sosa. Alien ida ne’e komunidade sira mos kestiona dezastre naturais, falta meza kadeira iha escola, nune’e estudantes sira tur iha rai, pagamentu ba veteranus sira ne’eb’e tuir komunidade sira katak iha ema balun iha tempu okupasaun indonesia halai tiha ba indonézia maibé agora bele hetan fali osan veteranus nian.

    Entretantu liu husi monitorizasaun PDHJ hetan katak membrus PNTL sira iha Distritu Maliana to’o sub distritu infrenta problema orsamento bainhira membrus PNTL sira lori suspeitu ba Suai hodi tuir julgamentu no lori ema ruma ne’ebe mate ba ospitál nasionál Guido Valadares hodi halo autopsi membru PNTL sira la iha orsamentu ba hahán no osan viajen nian nune’e sira uza rasik sira nia saláriu, tanba orsamentu oras ne’e sentralizadu. Difikuldade seluk mak falta transporte no membrus PNTL ne’ebé limitadu maibé area servisu luan tebes.

    Kestaun hirak ne’e PDHJ sei rekomenda ba órgauns kompetente sira atu rezolve.

    Liu husi intrevensaun administradór sub distritu hanesan Lolotoe, Bobonaro no Balibo katak sira sente kontente tebes ho prezensa PDHJ iha sira-nia sub distritu, tanba ida ne’e nu’udar dalan di’ak atu nune’e sira bele hato’o keixa ruma kuandu iha indikasaun violasaun direitus humanos no mal administrasaun.

    Programa movel tuir planu sei haleu distritu tomak iha Timor-Leste atu nune’e PDHJ bele hakbesik-an liu tan ba komunidade liu husi fahe informasaun, simu keixa husi komunidade sira, monitorizasaun no investigasaun ba kazu violasaun direitus umanus no mal administrasaun.

     Bazeia ba Konstituisaun RDTL Artigu 27, Provedor dos Direitos Humanos e Justiça nu’udar órgaun indepedente ida iha knaar atu haree no buka hatán sidadaun sira-nia problema sakar podér públiku, atu haree loloos hahalok sira ne’ebé tuir lei no halo prevensaun no hahú prosesu tomak hodi haburas fali Justiça.

    Presiza Informasaun Kontaktu

    Lady Ximenes & Jose Tefa

    Informasaun & Relasaun Públika PDHJ

    Telemovel 7304260 ou 333 1071