• Edukasaun Mak Xavi Dezenvolvimentu Rekursu Umanu

    Viqueque– Iha loron 26 Jullu 2016, Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) Diresaun Governasaun Di’ak no Diresaun Direitus Umanus, Departamentu Monitorizasaun no Prevensaun realiza enkontru públiku kona-ba “Rezultadu Monitorizasaun Programa Merenda Eskolar (PME) iha Timor-Leste”. Munisipiu ne’ebé sai hanesan alvu monitorizasaun husi ekipa Provedoria mak hanesan Munisipiu Dili, Ermera, Ainaro, Viqueque no Rejiaun Administrativa Espesial Oe-cusse Ambeno (RAEOA).

    Diretur Edukasaun Munisipiu Viqueque, Emidio Amaral iha abertura ba enkontru ne’e, husu ba partisipantes hotu atu tuir no rona didiak esplikasaun husi ekipa Provedoria nian kona-ba esbosu relatoriu monitorizasaun ba Programa Merenda Eskolar  iha Munisipius ne’ebé PDHJ eskolha sai hanesan alvu monitorizasaun ba implementasaun programa merenda eskolar, liu-liu implementasaun programa ne’e iha Munisipiu Viqueque.

    Diretur hatutan katak, Professor mak “xavi importante ba dezenvolvimentu rekursu umanu iha nasaun Timor-Leste”, tanba ne’e husu ba imi (partisipantes Red) hotu atu partisipa didiak enkontru ne’e hodi hato’o imi  nia sujestaun no rekomendasaun ba ekipa PDHJ hodi kompleta no aumenta tan informasaun balun ba iha relatoriu ne’e, antes atu relatoriu ne’e públika no entrega ba Ministério relevante.

    Iha oportunidade ne’e, Diretur fó hanoin ba partisipantes sira katak, PDHJ hanesan instituisaun Independente ne’ebé konsagra iha Konstituisaun RDTL artigu 27, ne’ebé hari’i hodi salva quarda ba sidadaun hotu nia direitu.

    Iha fatin hanesan, Provedor Adjuntu ba área Diretus Umanus, Dr. Horacio de Almeida hateten ba partisipantes sira katak, objetivu husi audensia públiku ne’e hanesan parte ida atu rekolha tan pontus-pontus informasaun adisional balun molok atu públika relatoriu ne’e.

    Adjuntu husu ba partisipantes sira atu fó sira nia opiniaun no komentariu kona-ba programa merenda eskolar ne’ebé mak PDHJ halibur ona dadus, karik sei falta informasaun ruma mak seidauk kompleta husu informasaun adisional hodi kompleta. No mos husu ba partisipantes sira atu fó sira ninia sujestoens kona-ba rezultadu analiza, konkluzaun no rekomendasaun maka PDHJ dezenvolve ona liu husi materia aprezentasaun rezultadu monitorizasaun nian.

    Iha oportunidade ne’e, Adjuntu esplika ba partisipantes sira katak, Provedoria establese iha Konstituisaun RDTL artigu 27 ne’ebé hateten katak, Provedoria hanesan instituisaun independenti ida ne’ebé nia papel atu rona komunidade sira nia halerik no keixa kona-ba lalaok governo nian.

    Adjuntu hatutan-tan, Provedoria iha ninia kompetensia 3 mak hanesan halo investigasaun, promosaun no edukasaun monitorizasaun no rekomendasaun. Atividade audensia públiku ne’ebé realiza ne’e, tama iha kompetensia monitorizasaun nian, tanba monitorizasaun ne’e halo ba isu tematiku sira hanesan merenda eskolar no halo mos monitorizasaun ba projetu governo nian inklui mos projetu ne’ebé halo hela iha Munisipius sira. Instituisaun Provedoria hala’o nia servisu monitorizasaun ba programa governo ne’ebé implementa iha terreno, liu-liu implementasaun programa merenda eskolar lao diak ka lae?.

    “Tanba ami (PDHJ Red) nia ofisial monitorizasaun sira hetan dadus husi ita bo’ot sira (Profesores Red) atu ajuda Ministério Edukasaun hodi halo mekanismu diak ba iha programa merenda eskolar hodi fó benefisiu diak ba ita nia oan sira nia saude”, dehan Adjuntu.

    Iha sesaun aprezentasaun, Xefi Departamentu Monitorizasaun no Prevensaun, Bartolomeu Gonçalves no Ofisial Monitorizasaun Direitus Umanus, Maria de Jesus, aprezenta esbosu rezultadu monitorizasaun ba programa merenda eskolar ne’ebé halo iha Munisipius sira ne’ebé sai hanesan alvu monitorizasaun nian.

    Entretantu iha seremonia enseramentu ba enkontru ne’e, Adjuntu Provedor hato’o agradesimentu ba partisipantes sira ne’ebé fó sira nia informasaun adisional. Nomos hamenu hela ba partisipantes katak sira nia informasaun hotu sei halo reanaliza hodi bele reforsa liu tan iha parte rekomendasaun mak PDHJ dezenvolve ona iha relatoriu monitorizasaun ninian, antes atu publika ba publiku no rekomenda ba Ministeriu kompetente atu bele hola responsabilidade para hadiak.

    Atividade enkontru públiku ne’e, realiza iha salaun enkontru Ministériu Edukasaun Munisipiu Viqueque, ne’ebé hetan partisipantes husi Diretor Eskolar, Coordenador Eskolar no Inspetur Eskolar, GAT, Profesores no Superintendente iha Munisipiu Viqueque.