• PDHJ Hato’o Relatoriu Anual Ba PN

    Dili– iha loron 21 Jullu 2015, Provedor Dr. Silverio Pinto Baptista, akompanhia husi Adjunto Provedor ba área Direitus Humanus Dr. Horacio de Almeida no Adjunta Provedor ba área Boa Governasaun Dra. Jesuina Maria Ferreira Gomes, MPA entrega relatoriu Anual 2014   Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) ba Prezidente Parlamentu Nasionál Dr. Vicente da Silva Guterres iha uma fukun Parlamentu Nasional.

    Bazeia ba lei númeru 7/2004 Estatutu Provedoria Direitus Humanus no Justiça (PDHJ) artigu 46 katak, iha loron 30 fulan Juñu tinan-tinan Provedor Direitos Humanos no Justiça sei hatada relatoriu ida kompletu kona-ba ninia atividades no inisiativas inklui estatístika kona-ba kazus no rezultadu sira ne’ebé hetan ona durante tinan ida nia laran.

    Relatoriu ida ne’e hanesan relatoriu PDHJ nian ba dala 9, no mos hanesan relatoriu ba dala uluk simu responsabilidade nudar Provedor ba periodu 2014 to’o 2018. Relatoriu ba tinan 2014 la hanesan relatoiu hirak ne’ebé PDHJ hato’o ona ba PN iha tinan 9 ba kotuk tanba refere ba politika Governo, liu husi Konselhu Ministro husu ba Instituisaun estadu tenki uza Result Baze Management (RBM).

    Dr. Silverio Pinto Baptista, Provedor hateten ba Prezidente Parlamento Nasional katak, iha tinan 2014, PDHJ simu keixas hamutuk 268. Husi keixas hirak ne’e, 24% hato’o husi feto no 76% hato’o husi mane.

    Keixas 69% hato’o husi komunidade sira ne’ebé la hela iha Kapital Dili no 31% husi komunidade ne’ebé hela iha Dili.  Husi 268 keixas ne’ebé hato’o iha tinan 2014, konklui ona 100%  iha  primeira notifikasaun no segunda notifikasaun 96% konkluídu.

    Iha tinan 2014, PDHJ konklui ona relatóriu final investigasaun ba kazu violasaun direitus humanus no violasaun governasaun di’ak hamutuk 136 kazus. Husi 136 kazus, produz ona 64  relatóriu badak, ba 34 kazus sira nia relatório asentua liu ba sujestões no 38 kazus konsideradus relatóriu investigasaun ho rekomendasoens, dehan Provedor

    Provedor reforsa tan katak, husi rezultadu investigasaun, 38  kazus mak tama iha klasifikasaun atu hetan rekomendasaun ne’ebé Provedoria haruka ona ba Ministériu no instituisaun relevante atu implementa no 36 rekomendasoens rezultadu husi investigasaun ne’ebé haruka ba Instituisoens respondentes implementa ona, kompostu husi 15 kazus violasaun direitus humanus no 21 kazus kona-ba violasaun hasoru governasaun di’ak.

    Iha tinan 2014, PDHJ mos halo monitorizasaun ba situasaun jeral direitus humanus iha Timor-Leste, iha sela detensaun no prizaun inklui issu/akontesimentus espesifikus. Husi rezultadu monitorizasaun PDHJ nian iha prizaun hatudu katak, kapasidade sela ba dadur  sira la to’o, kapasidade atu akomoda dadur sira ki’ik liu.

    Provedor reforsa katak maske rekursus humanus no finanseiru seidauk sufisiente, PDHJ halo esforsu nafatin atu hari’i kapasidade iha instituisaun laran atu bele hala’o servisu ho di’ak hodi responde no satisfás povu nian nesesidade no interese.  Relatoriu ne’e mós sei fó sai ba públiku atu nune’e públiku bele akompanha servisu Provedoria nian ne’ebé hala’o durante tinan 2014.

    Iha relatoriu ne’e, PDHJ hato’o rekomendasaun balun ba Parlamentu Nasionál no Governo ho objetivu atu oinsa reforsa kna’ar PDHJ nian iha futuru hanesan orgaun ne’ebé independente.

    Provedor hein katak ho rekomendasaun ne’ebé hato’o iha relatóriu anual tinan 2014  ne’e, Parlamentu Nasionál no Governu bele implementa ho seriedade.

    Aliende ne’e mos Provedor informa ba Prezidente konaba ekipa husi Provedoria halo monitorizasaun ba situasaun oras ne’e dadaun la’o iha Municipiu Baucau, no iha tempu badak Provedor sei públika sai rezultadu monitorizaun ba públiku liu husi media, atu nune’e ema hotu bele hatene konaba saida mak akontese durante operasaun konjunta entre PNTL ho F-FDTL hodi buka tuir grupu Konselhu Revolusaun Maubere (KRM) no Prezidente KRM Paulino Gama “Mauk Moruk” no relatoriu ne’e mos sei hato’o ba Parlamento Nasional.