• PDHJ Lansa Relatoriu Monitorizasaun Sela Detensaun Polisia, Prizaun no PME

    Dili : Iha loron 22 Janeiru 2019, Provedor Direitus Humanus no Justisa (PDHJ) lansa relatoriu monitorizasaun kona-ba Sela Detensaun Polisia, Prizaun no Programa Merenda Eskolar (PME) iha salaun Aikurus Binani/KFP-Matadoru Dili.

    Provedora, Jesuina Maria Ferreira Gomes, MPA iha nia diskursu hateten, PDHJ aprezenta tan relatoriu 3 hanesan Detensaun, Prizaun no PME ba Ministériu relevantes no autoridades Munisipiu sira atu bele implementa rekomendasaun sira ne’ebé Provedor hatada no dadus ka informasaun sira ne’ebé aprezenta bele sai hanesan instrumentu apoiu ba halo advokasia no hodi formula planu Ministériu relevantes hodi hadia jestaun ne’ebé promove efisiensia no efikasia núdar prinsipiu ida boa governasaun nian.

    PDHJ nia atividade monitorizasaun ba PME, sela Detensaun no Prizaun ne’e integra iha Planu Asaun Anual (PAA) 2016, 2017, 2018 no hetan finansiamentu husi programa G2G- Governo Estados Unidos da America (USAID) no Governo NZ (NZAP) ho orsamentu $523.000.00 ba tinan 3 (2016-2018).

    Projetu G2G ho titulu “reforsa desentralizasaun iha PDHJ faze datolu” ne’e ho objetivu atu hasa’e abilidade PDHJ nian atu halo advokasia ba direitus humanus no governasaun diak iha Timor-Leste ho atividade hanesan monitorizasaun PME, Detensaun Polisia, Prizaun, kapasitasaun ba investigador iha delegasaun territorial, sosializasaun/diseminasaun ba komunidade, autoridade públika inklui lider komunitariu.

    Servisu monitorizaun foka ba direitu hanesan : ekonomia social no kultura, sivil politika, kontra tortura, direitu labarik, ema ho defisiensia.

    Provedora, esplika katak monitorizasaun ba sela detensaun polisia hare direitu detidu iha sela detensaun, asesu ba hahan, bee mos, asistensia legal husi defensor públiku no advogado, asesu informasaun, identifika SOP ba polisia, asesu ba saude, fasilidade detensaun nian.

    Monitorizasaun ba prizaun hare kona-ba direitu prizionerus ba tratamentu saude, kontaktu familia, asistensia legal husi defensor públiku no advogadu, bee mos, hahan, fasilidades prizaun (kulxaun, moru), separasaun prizioneirus feto, mane no labarik.

    Monitorizasaun ba PME hare kona-ba fasilidade ba merenda, menu merenda, orsamentu, ijenie no seguru hahan, aprovizionamentu, kontrolu.

    Eis Adjunta Provedor ba área Governasaun Diak ne’e, husu ba instituisaun respondente hotu-hotu hodi responde PDHJ nia rekomendasaun iha loron 10 nia laran seráke aseita rekomendasaun hirak ne’e ka lae. PDHJ hein instituisaun respondente hodi fó razaun sira kona-ba tanba sá maka aseita ka lae aseita rekomendasaun hirak ne’e.

    Aleinde ne’e, Provedora husu ba instituisaun respondente sira hodi relata fila-fali ba PDHJ relasiona ho medida sira ne’ebé foti ona atu kumpre ka implementa rekomendasaun sira ne’ebé simu ona iha períodu tempu loron 60 nia laran hanesan temi iha Artigu 47 (3) hodi PDHJ nia Estatutu.

    Provedor mos informa ba partisipantes sira katak, iha ona resposta balun husi Ministériu relevante iha tinan 2016, 2017 maibe presija melhora no hadiak liu tan.

    Rekomendasaun iha relatoriu monitorizasaun ne’e, rekomenda ba PN Komisaun A, C, E no G, MEJD, MS, MJ, MAE, MI PNTL, KFP, DP no instituisaun relevantes sira.

    Ikus liu, Provedora hakarak hato’o agradese wain ba Governo USA no Nova Zelandia ba apoiu finanseiru durante tinan 3 mai PDHJ, agradese mos ba kooperasaun husi parte hotu-hotu ne’ebé sai alvu ba servisu fiskalizasaun nian hodi nune’e Monitor sira hetan informasaun detaillu ne’ebé fasilta PDHJ nia servisu.