• pdhj prontu atu ba hatán iha parlamento nasionál

    Data, 02-04-2008

    Durante Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça (PDHJ) hala’o nia knaar hanesan hala’o monitorizasaun ba situasaun seguransa Estadu de Sítiu bazeia ba lei no mandatu ne’ebé PDHJ  iha.

    PDHJ laiha interese ka hanoin ida hodi analiza no halo rekomendasaun kona-ba situasaun Estadu de Sítiu hanesan lixu no foka de’it aspektu negativu, maibé PDHJ nia monitorizasaun ne’ebé iha durante Estadu de Sítiu atu haree violasaun direitos humanos hafoin ne’e rekomenda ba instituisaun kompetente sira atu hadi’a atitude implementa lei no orden sira nian hanesan PNTL no F-FDTL atu promove no proteje direitos humanos iha nasaun Repúblika Demokrátika de Timor-Leste”. Kestaun ne’e Dr. Silverio Pinto Baptista, Provedor Interino hato’o bazeia ba deklarasaun ne’ebé membru Parlamentu Nasionál Aderito Hugo hato’o iha jornál Timor Post edisaun Kuarta 2 Abríl 2008 katak relatóriu PDHJ haree de’it ba parte negativu no la haree ba parte pozitivu no haree desizaun Estadu de Sítiu ne’e hanesan lixu.

    Bazeia ba Konstituisaun RDTL Artigu 27, Provedor dos Direitos Humanos e Justiça nu’udar órgaun indepedente ida, iha knaar atu haree no buka hatán sidadaun sira-nia problema sakar podér públiku, atu haree loloos hahalok sira ne’ebé tuir lei no halo prevensaun no hahú prosesu tomak hodi haburas fali justiça. Nune’e mós Estatutu PDHJ Artigu 3 Pontu 1 katak Provedor Direitos Humanos hala’o nia funsaun sira iha ámbitu atividade sira entidade públiku nian, partikularmente Governu nian, PNTL, Servisu Prizaun nian no F-FDTL nian.

    Silverio haktuir “PDHJ hala’o monitorizasaun ba situasaun seguransa Estadu de Sítiu liu-liu atu haree ba kestaun violasaun direitos humanos. Hanesan PNTL no F-FDTL hala’o sira nia knaar bazeia ba lei no orden ne’ebé iha ka lae?


    Liu tan Silverio haktuir katak PNTL no F-FDTL bainhira hala’o sira-nia knaar iha terenu tuir lei no orden ne’ebé iha ne’e obrigasaun sira nian duni, nune’e la presiza PDHJ atu komenta.

    Maibé bainhira PNTL no F-FDTL hala’o sira nia knaar la tuir lei no orden ne’e kompetensia PDHJ atu haree kestaun referee.  Maibé la signifika katak PDHJ haluha kestaun pozitivu balun ne’ebé sira halo.

    Ne’e bele haree iha rekomendasaun PDHJ nian katak durante situasaun Estadu de Sítiu ema sira ne’ebé detein iha fatin detensaun estasaun Polísia Kaikoli Dili  hetan tratamento di’ak”.

     Silverio husu ba membru sira Parlamentu tomak katak “ bainhira simu no lee relatóriu husi PDHJ nian presiza lee hotu relatóriu ne’e husi inisiu to’o remata atu nune’e bele komprende didi’ak. Tanba iha relatóriu ne’ebé hato’o ona ba órgaun kompetente bazeia ba situasaun atuál ne’ebé povu enfrenta iha terenu. Nune’e mós membru Parlamentu Nasionál nu’udar reprezentante povu nian iha devér atu haree no diskute asuntu povu nian”.

     Ikus liu Silverio dehan “ PDHJ nu’udar instituisaun estadu nian ne’ebé iha knaar atu promove no proteje direitos humanos iha nasaun RDTL prontu, bainhira de’it atu ba hatán direitamente iha Parlamentu Nasionál atu hato’o kestaun povu nian ne’e iha uma fukun povu nian”.

     Tuir monitorizasaun PDHJ nian ba polísia durante Estadu de Sítiu katak polísia halo kapturasaun ba ema laiha surat mandatu kapturasaun. Alien ida ne’e tuir Provedoria dos Direitos Humanos e Justiça nia monitorizasaun katak, iha alegasaun tratamento aat, hanesan baku, tuku no tebe husi polísia momentu halo kapturasaun ba ema no mós estraga vítima sira-nia riku soin.

    Presiza informasaun Kontaktu

    Lady Ximenes

    Informasaun & Relasaun Públika PDHJ

    Telemovel 726 1843 ou 333 1071