Ave Caicoli, Dili, Timor-Leste

info@pdhj.tl

  • tp
  • en

Provedór-Adjuntu Apela ba Liberdade Akadémika no Direitus Umanus iha Universidade

Dili, 25 marsu 2025 – Provedór-Adjuntu ba Boa Governasaun, Rigoberto Monteiro, hetan priviléjiu hodi ko’alia ba estudante foun sira husi Fakuldade Direitu, Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) iha loron 25 marsu 2025, nu’udar parte ida hosi sira-nia programa Prátika Akadémika. Ninia aprezentasaun foka ba kestaun direitus umanus iha ambiente universitáriu nia laran no papél krusiál hosi Provedór ba Direitus Umanus no Justisa (PDHJ) hodi salvaguarda direitu sira-ne’e.

Objetivu husi sesaun ne’e atu sensibiliza estudante sira kona-ba sira nia direitu no violasaun direitus umanus oin-oin ne’ebé bele akontese iha instituisaun akadémika nia laran. Monteiro subliña katak violasaun komún sira iha kampus universitáriu sira inklui restrisaun sira ba liberdade espresaun, abuzu verbál no psikolójiku, asédiu, violénsia seksuál, neglijénsia ba responsabilidade akadémika sira hosi dosente sira, no violasaun sira ba direitu empregu nian iha prátika kontratasaun ba profesór sira.

Durante nia aprezentasaun, Monteiro destaka dezafiu sira liberdade akadémika nian, hodi hateten katak “kestaun ida ne’ebé urjente liu iha universidade sira maka restrisaun ba liberdade espresaun nian. Estudante sira dalabarak hasoru obstákulu sira bainhira koko atu hato’o opiniaun krítiku sira, liuliu kona-ba tópiku sira ne’ebé sensivel hanesan violénsia bazeia ba jéneru no asédiu seksuál.” Nia nota katak, iha kazu balu, universidade sira impoin limitasaun ba diskusaun sira kona-ba violénsia seksuál ka kazu sira seluk ne’ebé komete hosi membru fakuldade sira ka kolega estudante sira. Preokupasaun sira seluk inklui asédiu verbál ka fíziku, dosente sira ne’ebé abandona klase sira, no violasaun sira empregu nian iha rekrutamentu dosente sira nian.

Monteiro subliña liután papél sentrál estudante sira-nian iha tane aas integridade akadémika, direitus umanus, no justisa sosiál. Nia enkoraja estudante sira atu envolve ativamente iha integrasaun edukasaun direitus umanus iha kurríkulu universitáriu no iha estabelesimentu Sentru Estudu Direitus Umanus iha universidade nia laran. “Universidade sira ténke sai hanesan sentru sira ba debate ideolójiku no akadémiku, hodi haburas diskusaun sira kona-ba asuntu fundamentál sira ne’ebé fó impaktu ba sosiedade. Sira ténke promove inkluzividade, igualdade, no respeitu ba estudante hotu-hotu, la haree ba sira nia orijen,” nia afirma.

Nia husu ba estudante sira atu sai proativu hodi halo advokasia ba mekanizmu ka matadalan sira iha universidade sira nia laran hodi proteje direitu feto sira nian no atu estabelese prosedimentu sira ne’ebé klaru hodi rezolve violasaun sira bainhira akontese. “Estudante sira ténki iha papél ativu ida hodi hasa’e konxiénsia kona-ba kestaun sira direitu umanu nian no governasaun nian. Ita-boot sira maka ajente sira mudansa, transformasaun, no responsabilizasaun sosiál nian”, nia subliña.

Aleinde ne’e, Monteiro husu ba estudante sira atu envolve iha kestaun sira governasaun nian ne’ebé luan liu aleinde universidade, hodi destaka katak mal-administrasaun iha administrasaun públika sai nafatin hanesan dezafiu ida ne’ebé persistente dezde estabelesimentu governu nian iha tinan 2003. Nia refere “ema ténke hein kleur, atrazu sira iha prosesamentu dokumentu sidadania nian, no inefisiénsia sira iha prestasaun servisu públiku nian” hanesan problema rekorrénsia boot ida ne’ebé ezije ba kontabilidade no reforma.

Monteiro nia envolvimentu ho estudante sira reforsa importánsia hosi ativizmu akadémiku, hanoin krítiku, no responsabilidade sosiál hodi forma sosiedade ida ne’ebé justu no demokrátiku liu.

This post is also available in: English

Notisia seluk

PDHJ Halo Advokasia ba Direitu LGBTIQ+ no Defisiénsia iha Timor-Leste

Dili, 25 Marsu 2025 – Provedór ba Direitus Umanus no Justisa, Virgílio da Silva Guterres ‘Lamukan’, partisipa nu'udar panelista iha mini-workshop ida kona-ba "Promove...

PDHJ Reforsa Direitus Umanus no Boa Governasaun iha Formasaun Naval F-FDTL

📍 Dili, 24 Marsu 2025 – Provedoria Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), tuir Konstituisaun Timor-Leste Artigu 27, hetan mandatu atu fiskaliza entidade públika sira,...

PDHJ Delega Ofisiál Superiór sira ba Programa Hasa’e Kapasidade Direitus Umanus nian iha Índia

New Delhi, Índia, 9 marsu 2025 - Provedoria Direitus Umanus no Justisa Timor-Leste (PDHJ) delega funsionáriu superiór na’in haat hodi partisipa iha Programa Empoderamentu...

PDHJ Apoia Esforsu Globál Hodi Hametin Ema Idozu Sira Nia Direitu

Jenebra, 13 marsu 2025 – Provedór ba Direitus Umanus no Justisa Timor-Leste nian, Virgílio da Silva Guterres ‘Lamukan’, no Provedóra-Adjunta ba Direitus Umanus, Maria...
Skip to content