Vientiane Laos PDR : Loron, 20-23 Fevereiru 2024. Provedor Adjuntu Boa-Governasaun, Sr. Rigoberto Moteiro, akompaña husi Sekretariu Ezekutivu PDHJ, Sr. Ambrosio Graciano Soares , partisipa núdar observador iha enkontru ba dala 38 The ASEAN Intergovernamental Commission on Human Rights (AICHR) ne’ebé, realiza husi loron 20 to’o 23 Fevereiru 2024 iha sidade Vientiane, Lao PDR. Provedor Adjuntu Boa-Governasaun, Sr. Rigoberto Monteiro , lori estadu no governu Timor-Leste nia naran, hato’o apresiasaun ne’ebé aas, no kongratula AICHR Lao PDR no Sekretariadu ASEAN nian ne’ebé exelente tebes iha realizasaun sorumutu ba dala 38 AICHR nian iha Lao PDR. Entretantu sorumutu ba loron dahuluk iha 20 Fevereiru 2024, ho prezensa husi Sekretariadu ASEAN no membru asistensia sira hotu, hodi revê ajenda no sumáriu enkontru sira ne’ebé realiza ona ho parseiru sira. Tuir mai, iha loron daruak, 21 Fevereiru 2024, sorumutu ofisial loke husi Embaxadór Yong núdar uma na’in husi Lao PDR ba AICHR tinan 2024. Embaxador Yong iha abertura ba sorumutu ne’e, apela ba membru AICHR sira atu tau importansa hodi alkansa rezultadu sira tuir vizaun komunidade ASEAN 2025, hatúr hikas etapa/faze sira ba futuru ASEAN nian ho Lao PDR nia lideransa ba tinan 2024 ho lema ASEAN: “mellora konektividade no reziliénsia ”. Nia mós husu ba komunidade ASEAN hotu atu iha esforsu koletivu ba melloramentu, promosaun no protesaun direitus umanus. Iha sorin seluk, sorumutu ne’e atualiza mós kona-bá dezemvolvimentu sira ba assuntu direitus umanus iha reijiaun, inklui lei foun sira, regulamentu sira, no inisiativa sira husi membru ASEAN, ne’ebé aprezenta husi reprezentante/suplente ba reprezentativu husi Indonézia, Lao PDR, Malayzia, Myanmar, Filipina, Singapura, no Tailándia. Sorumutu ne’e mós, diskute kona-bá implementasaun sira tuir prioridade AICHR nian ba programa no atividade sira tinan 2023 no 2024 ne’ebé foku liu ba direitus umanus no polítika, tráfiku umanu, ambiente no mudansa klimátika, direitu ba ema ho defisiénsia, direitu labarik, direitus umanus no eradikasaun pobreza iha kontekstu Objetivu ba Dezemvevolvimentu Sustentavel (ODS), mis-informasaun no diz-informasaun entre membru sira. Alende ne’e, diskute mós kona-bá kestaun Institutional nian, inklui revizaun interkala ba planu servisu tinan lima 2021-2025 AICHR nian, medida hodi fortalese sistema governasaun ba fundu própriu AICHR no fundu esternu nian ba AICHR, preparasaun ba dezemvolvimentu planu servisu AICHR ba tinan lima tuir mai 2026-2030, no posibilidade ba kontribuisaun ideia sira AICHR nian ba dezemvolve planu estratéjiku vizaun komunidade ASEAN 2045 ne’ebé lidera husi “the High-Level Task Force on ASEAN Community’s Post-2025 Vision (HLTF-ACV )”. AICHR mós realiza sorumutu ho plataforma zoom ba dala 3 ho grupu traballu ba direitu ambiental ASEAN ou “the ASEAN Environmental Rights Working Group (AER-WG)” hodi diskute kona-bá progresu ba elaborasaun kuadru rejional (regiona lframework) ba direitu ambiental iha ASEAN. AICHR moos fornese giaun ba AER-WG kona-bá dezemvolve kuadru rejional refere. Embaxador ne’e mós iha esperansa bo’ot katak, agora dau-daun Timor-Leste envolve núdar observador de’it, no hein katak, iha tempu badak, Timor-Leste bele sai membru permanente ba ASEAN no bele partisipa ativu mós iha atividade sira ASEAN nian, inkuiatividade AICHR nian. Entretantu sorumutu ne’e rasik idera husi Embaxadór Yong Chanthalangsy , núdar reprezentante Lao PDR ba AICHR, no partisipa mós husi reprezentativu/suplente ba AICHR no Sekretariadu ba ASEAN.