• PNTL Hanesan Primeiru Defensor Direitus Umanus

    Baucau : Iha loron 30 Jullu 2019, Provedora, Jesuina Maria Ferreira Gomes, MPA akompaña husi Diretora PDHJ-Delasaun Territorail Baucau, Sra. Joanita Silvira da Costa vizita kortejia ba komando Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) Munisipiu Baucau.

    Provedora, Jesuina Maria Ferreira Gomes, MPA hateten, objetivu vizita ne’e, atu partilha informasaun kona-ba koperasaun servisu entre PNTL no PDHJ ne’ebé hametin liu husi asina nota entendimentu ne’ebé realiza ona iha loron 13 Maiu 2019.

    Provedora hatutan tan katak, Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) no Falintil Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) hanesan primeiru Defensor Direitus Umanus (DU) iha Timor-Leste, no PDHJ nia knár atu fó apoiu ba iha instituisaun rua ne’e, para bele defende ema nia direitu ho diak.

    Iha Konstituisaun RDTL mos hateten katak, instituisaun PNTL nia knár atu halo prevensaun ba krime i nafatin respeitu ba direitus umanus.

    “Hau mai vizita ne’e, atu halakon tiha informasaun ne’ebé mosu iha públiku katak PDHJ sai hanesan inimigo ba PNTL ne’e la los, maibé PDHJ ne’e belun di’ak PNTL nian, sou belun mak bele fó aviza ba belun katak ida ne’e la los, diak liu hadia”, esplika Provedora.

    Provedora informa ba partisipantes sira katak, iha dadus Provedoria nian hatudu katak PNTL Munisipiu Baucau okupa segundu lugar depois Munisipiu Dili kona-ba indikasaun violasaun direitus umanus.

    “Tanba ne’e, hau iha dever moral atu hasoru komandante i liu husi komandante bele orienta nafatin membrus polisia sira tanba ita bo’ot (polisia) sira iha knár importante atu fó protesaun ba komunidade sira hotu, halo prevensaun ba krime, proteje ema ho ema nia sasan no proteje riku soin TL nian”,dehan Provedora.

    Provedora esplika liu tan katak, knár importante PDHJ nian iha 4 mak hanesan halo investigasaun, halo fiskalizasaun no monitorizasaun, halo promosaun no halo mediasaun no konsiliasaun.

    Instituisaun PDHJ konsagra iha KRDTL artigu 27 hateten katak PDHJ hanesan instituisaun independente ne’ebé atu hare kona-ba keixa sira mai husi sidadaun kontra autoridade públikas, e autoridade publikas sira mak hanesan PNTL, F-FDTL, Funsionáriu Públiku, no Quarda Prizionais sira tama hotu iha autoridade publikas.

    Iha fatin hanesan, Komandante PNTL Munisipiu Baucau, Hermenegildo Gonçalves da Cruz, apresia no orguilhu tebes ho prezensa husi Sra. Provedora ho nia ekipa iha Komando PNTL Munisipiu Baucau, tanba ho prezensa husi Sra. Provedora bele fahe ita bo’ot sira nia hanoin, fahe ita nia prespetivas ba ami hotu iha ne’e kona-ba servisu Provedoria nian iha Timor –Leste.

    Komandante fó hanoin hikas ba nia membrus sira hotu katak, instituisaun PDHJ konsagra iha Konstituisaun RDTL artigu 27, ne’ebé hanesan mos ita nia Instituisaun PNTL, ne’ebé instituisaun 2 ne’e hanesan instituisaun estadu ne’ebé la ejisti mesak-mesak, maibé ejisti iha konseptu estadu ne’ebé hanesan RDTL.

    Ho prezensa husi Sra. Provedora iha fatin ne’e, hodi haklean liu tan atividade MoU ne’ebé asina husi Komando Jeral PNTL ho Provedora iha iha fulan hirak liu ba.

    Depois de enkontru, Provedora, Jesuina Maria Ferreira Gomes, MPA entrega relatoriu anual 2018 PDHJ nian ba Komandante PNTL Munisipiu Baucau, Hermenegildo Gonçalves da Cruz, halo vizita ba kada sesaun polisia nian, no mos vizita fatin sela detensaun polisia Munisipiu Baucau.